Bize Ulaşın:
Hakaret suçu, kişisel hakların ihlali anlamına gelir. Bu makalede, hakaret suçunun ne olduğu, cezası ve hukuki sonuçları hakkında merak ettiğiniz tüm soruların cevaplarını bulabilirsiniz.
HAKARET SUÇU
Türk Ceza Kanunu Madde (TCK) 125-131 Maddeleri arasında düzenlenmiştir.
Hakaret suçunu bir kişinin onuruna, şerefine veya itibarına yönelik olarak yapılan sözlü veya yazılı bir saldırı olarak tanımlayabiliriz.
Bu suç bir kişinin itibarına zarar vermek, aşağılamak veya küçük düşürmek amacıyla yapılan açık veya örtülü ifadeler ile gerçekleşebilir.
Hakaret suçunun basit hali şikayete bağlıdır.
Mağdur şikayetinden vazgeçtiği takdirde dosya düşer.
Ancak kamu görevlisine hakaret şikayete tabii değildir. Şikayetten vazgeçildiği takdirde kamu davası olarak görülmeye devam olunur.
Hakaret suçu şerefe karşı suçlar başlığı altında düzenlenmiştir. Hakaret suçu iki farklı biçimde işlenebilir:
- Onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir durum ve olgunun isnat edilmesi. Örnek olarak (Sen bir tacizcisin, o adam rüşvet yiyor, hırsız, Ömer araba çalıyor.)
- Söz ve davranışlarla, sövme olarak niteleyebileceğimiz tavır ve cümlelerle kişinin değersizleştirilmesi. (Yavşak, adi , kepaze, sinkaflı diğer sözler)
Hakaret suçu kişinin itibarına yönelik birey olmaktan kaynaklı kişilik haklarına saldırıdır.
Kişi merkeziyetli bir suç olduğundan tüzel kişilere karşı işlenemez. Bu sebepten;
Hakaret suçu siyasi partilere, spor kulüplerine, şirketlere karşı işlenemez.
Hakaret suçu ancak gerçek kişiler aleyhine işlenebilir.
UYARI: X Spor Kulübüne sinkaf(küfürlü) sözler söylemek suç teşkil etmezken
X Spor Kulübü yöneticilerine sinkaflı(küfürlü) sözler söylemek suç teşkil eder.
HAKARET SUÇUNDA ZAMANAŞIMI
Suçun mağduru, hakaret edeni hakareti öğrendiği tarihten başlayarak 6 ay içerisinde şikayet etmek zorundadır. Aksi takdirde şikayet hakkını kaybeder.
Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu (TCK m.125/3) şikayete tabi değildir. Bu nedenle hakaret suçunun bu şekli için herhangi bir şikayet süresi sınırlaması yoktur. Kamu görevlisine görevinden dolayı
hakaret suçun işlenmesi halinde cumhuriyet savcılığı resen soruşturma açar.
HAKARET SUÇLARINDA UZLAŞTIRMA
Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu haricinde taraflar arasında uzlaştırma prosedürüne tabii suçlardandır.
Uzlaştırma prosedürüne tabii suçlarda gerek soruşturma gerekse de kovuşturma aşamasında öncelikle uzlaştırma prosedürünün uygulanması, uzlaştırma sağlanamadığı takdirde soruşturma veya kovuşturmaya devam olunması gerekmektedir.
HAKARET SUÇU HANGİ MAHKEMEDE GÖRÜLÜR?
Hakaret suçlarında görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
SOSYAL MEDYA YOLUYLA HAKARET (İNSTAGRAM, TWİTTER FACEBOOK, MAİL)
Tck 125/2 hükmü uyarınca; “Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.” Hükmü amirdir.
Normal yollarla işlenen hakaret suçuyla aynı derecede cezalandırılmaktadır.
Fakat ileti yoluyla yapılan hakaretlerin bir kısmı huzurda hakaret bir kısmı ise gıyapta hakaret suçu olarak cezalandırılmaktadır.
Sesli veya görüntülü olarak yapılan hakaret suçunu ‘’huzurda’’ olarak niteleyebilmemiz için; iletiyi gönderenin mağduru hedeflemesi, mağdurun fiili öğrenmesini istemesi şarttır. Örneğin mağdura hakaret içeren mesajı sosyal medya yoluyla mağdura değil de başka bir şahsa özel mesaj olarak gönderilmesi hakaret suçunu oluşturmaz. Bu eylem gıyapta hakaret suçu olarak değerlendirilir. ‘’Gıyapta hakaret suçunun oluşması için ise şahsın bu mesajı en az 3 kişiye göndermesi 3 kişinin bulunduğu ortak bir mesajlaşma gurubuna yazması gerekir’’
MAĞDURUN GIYABINDA (YOKLUĞUNDA) HAKARET SUÇU
Mağdurun yüzüne karşı hakaret suçunda, mağdurun hakaret içeren söz veya davranışları o an öğrenmesi yeterlidir. Mağdura telefon, mail, mektup vb. gibi iletişim yöntemleri kullanılarak yapılan hakaret de mağdurun yüzüne karşı yapılmış sayılır. Mağdurun bu iletişim araçlarıyla kendisine yapılan hakareti öğrenmesi hakaret suçunun oluşması için yeterlidir.
Mağdurun yokluğunda hakaret suçunun oluşması için; hakareti en az 3 kişinin öğrenmesi gerekir. Bu 3 kişiye hakareti eden şahıs dahil değildir.
Burada mühim olan 3 kişinin hakareti öğrenmesidir, aynı ortamda bulunmaları gerekmeksizin öğrenmeleri yeterlidir. Örneğin bir şahsın sokakta ‘’Herkes duysun x kişisini sinkaf edeyim(küfürlü söz) o bir hırsızdır’’ sözlerini bir esnafın, evinde çamaşırlarını asan bir vatandaşın, orada yürümekte olan bir insanın duyması ile birlikte 3 kişi toplanmış olur ve mağdurun gıyabında hakaret suçu gerçekleşmiş sayılır.
Ancak önemle belirtmek gerekir ki hakareti eden şahsın insanların duymasını bilerek ve isteyerek hakareti gerçekleştirmiş olması gerekir. Şahsın sözleri en az 3 kişinin duyabileceği bir ortamda ve şekilde söylemesi yeterli olmayıp, muhatapların bizzat anlayıp, vakıf olmaları gerekir.
Mağdurun yokluğunda edilen hakareti 2 kişi veya 1 kişinin duyması durumunda mağdurun yokluğunda hakaret suçunun unsurları oluşmamış olur yani hakaret suçu vücut bulmaz.
Uygulamada en sık karşılaşılan durum olan failin A kişisi ile ettiği sohbet esnasında B’ye (mağdura) hakaret unsuru içeren sözü; A şahsının B şahsına bildirmesi durumudur. Bu durumda fail bizzat B’ye söylemediği için huzurda hakaret suçu oluşmaz. Gıyapta hakaret unsurlarına bakmak gerekir. A kişisi ile birlikte fail haricinde 2 farklı kişi hakaret içeren sözü bizzat anlayıp, vakıf oldukları takdirde gıyapta hakaret suçu oluşmuş olacaktır. Ancak aksi durumda gıyapta hakaret suçu oluşmamış sayılır.
HAKSIZ FİİL SONUCU OLUŞAN HAKARET SUÇU
Haksız fiil: Başkalarına zarar veren hukuka aykırı davranışa haksız fiil denir.
Hakaret suçunun haksız fiil sonucu ortaya çıkması bir indirim, cezasızlık sebebidir.
TCK m.129: (1) Hakaret suçunun haksız bir fiile tepki olarak işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Örneğin trafikte kasıtlı olarak aynanızı kıran motor sürücüsüne edilen küfür haksız fiil sonucu oluşmuş hakaret suçunu oluşturur.
TCK m.129: (2) Bu suçun, kasten yaralama suçuna tepki olarak işlenmesi halinde, kişiye ceza verilmez.
Örnek olarak karşılıklı tartışma esnasında yumruk, tokat sonucu ile yaralanan kişinin karşısındaki şahsa ettiği hakaret durumunda hakaret suçundan cezaya hükmolunmaz.
KARŞILIKLI HAKARET SUÇU
(3) Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Karşılıklı hakaret suçu aynı zaman diliminde gerçekleşmesi şart değildir. Çünkü karşılıklı hakaret suçu yüz yüze işlenebileceği gibi telefon, mesaj, internet aracılığı ile de gerçekleşebilmektedir.
Hakaret suçunun karşılıklı olarak gerçekleşmesi durumu cezada indirim sebebidir. Kanunda yazılı olan biçimiyle ‘’ceza vermekten vazgeçilebilir’’ durumu ise haksız tahrik, haksız fiil incelemesi sonucu olaydan olaya farklılık gösterebilmektedir.
HAKARET SUÇUNUN CEZASI NEDİR?
TCK m.125(1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.
Kanun demektedir ki hakaret suçunun basit şeklinde cezası 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası veya adli para cezasıdır.
Hapis, adli para cezası aynı anda hükmolunamaz. Hakim hangi cezanın hangi gerekçelerle verildiğini gerekçeli kararda açıklamak zorundadır.
NİTELİKLİ HAKARET SUÇU
(3) Hakaret suçunun; a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı, b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı, c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, İşlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
Kanun maddesinde açıklandığı üzere mağdurun kamu görevlisi olması, ve hakaretin görevinden dolayı yapılmış olması, kişinin mensup olduğu dinin kutsal değerlerine veya din özgürlüğünün kullanılmasına hakaret edilmesi hakaret suçunun nitelikli hali olarak kabul edilmektedir.
Suçun nitelikli hallerinde cezanın alt sınırı 1 yıldan az olamaz.
3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu Ek Madde 12: Kamu veya özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan sağlık personeli ile yardımcı sağlık personeline karşı görevleri sebebiyle işlenen 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan kasten yaralama (madde 86), tehdit (madde 106), hakaret (madde 125) ve görevi yaptırmamak için direnme (madde 265) suçlarında;
a) İlgili maddelere göre tayin edilecek cezalar yarı oranında artırılır.
b) Türk Ceza Kanununun 51 inci maddesinde düzenlenen hapis cezasının ertelenmesi hükümleri uygulanmaz.
Özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personel, bu görevleriyle bağlantılı olarak kendilerine karşı işlenen suçlar bakımından 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun uygulanmasında kamu görevlisi sayılır.
Yukarıda maddesi yazılı kanun demektedir ki; Sağlık personeline karşı görevleri sebebiyle işlenen hakaret suçunda tayin edilecek ceza miktarı yarı oranında arttırılır. Özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan personele karşı işlenen görevlerinden kaynaklı işlenen suçlarda özel sağlık personeli de kamu görevlisi olarak sayılır.
Alenen hakaret suçu cezası
TCK m.125 (4)Hakaretin alenen işlenmesi halinde ceza altıda biri oranında artırılır.
Aleniyetin gerçekleşmesi için olay yerinde başkalarının bulunması yeterli değildir. Hakaret konusu söz veya davranışın belirlenemeyen sayıda kişi tarafından görülme, duyulma ve algılanabilme olasılığının bulunması halinde alenen hakaret suçu işlenmiş olur. Hakaret suçunda aleniyetin gerçekleşmesi için fiilin herhangi bir sınırlama olmaksızın herkese açık olan yerlerde işlenmesi şarttır.
Kurul Halinde Çalışan Kamu Görevlilerine Hakaret Suçu Cezası
TCK. m.125 (5) Kurul hâlinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret edilmesi hâlinde suç, kurulu oluşturan üyelere karşı işlenmiş sayılır. Ancak, bu durumda zincirleme suça ilişkin madde hükümleri uygulanır.
Kurul halinde çalışan kamu görevlilerine görevlerinden dolayı hakaret halinde zincirleme suç hükümleri gereği belirlenen cezanın miktarı ayrıca 1/4’ten 3/4’e kadar arttırılır. Örneğin, bilirkişi heyetine veya mahkeme heyetine hakaret suçlarında suçun nitelikli şeklinden belirlenen ceza arttırılacaktır.
HAKARET SUÇUNDA İSPAT
Tanık beyanı
Telefon HTS (arayan-aranan) Kayıtları:
Telefon incelemesi SMS mesajları:
Gizli Ses, Görüntü veya Video Kaydı Almak: Gizli/izinsiz ses veya görüntü kaydı alarak hakaret suçunun ispatlanması bazı hallerde hukuka uygundur. Ani gelişen ve başka türlü ispatlama imkanının bulunmadığı bazı hallerde, örneğin iki kişinin baş başa olduğu tehdit içerikli sözlerin kaydı yapan kişiye karşı söylendiği bir ortamda gizlice alınan ses ve görüntü kaydı ceza yargılamasında delil değerine sahiptir. Ancak, sistemli ve planlı bir şekilde alınan ses veya görüntü kayıtları hukuka aykırı delil mahiyetinde olup delil değerine sahip olmadığı gibi suç da teşkil eder.
Whatsapp, Telegram vs. Uygulamalar: Whatsapp, telegram vb. uygulamalar üzerinden gönderilen sesli, yazılı ve görsel öğeler delil değerine sahiptir. Whatsapp vb. mesajlaşma kayıtlarının, CMK’nın 134. maddesi kapsamında görüşme tarihleri, saatleri belirtilerek, ayrıntılı diyaloglar şeklinde, ekran görüntülerine de yer verilerek denetime olanak verecek şekilde tutanağa bağlanması, bu şekilde düzenlemiş bir tutanak mevcut ise aslı ve denetime olanak verecek şekilde onaylı suretinin dosyaya konulması, söz konusu evrakların duruşmada sanığa okunarak diyeceklerinin sorulması, böylece tüm delillerin birlikte değerlendirilmesi gerekir (Y10CD-K.2021/5922).
HAKARET DAVASI NASIL AÇILIR:
Hakaret davası, iki şekilde açılabilir: Ceza Davası , Tazminat Davası
Hakaret suçu nedeniyle açılacak ceza davası, şikayet üzerine veya bazı durumlarda resen Cumhuriyet savcısı tarafından soruşturma neticesinde açılır. Bu ceza davası, şikayete tabi olsa dahi kamu davası niteliğindedir. Yani, Cumhuriyet savcısı açtığı davayı sonuna kadar takip eder.
Hakaret suçu nedeniyle tazminat davası, bizzat mağdur veya vekili tarafından mahkemeye talep dilekçesi verilmek suretiyle açılır. Tazminat davası asliye hukuk mahkemesinde açılır.