İşe İade Davası

İŞE İADE DAVASI NEDİR?

İşe iade davası, 4857 sayılı İş Kanunu’nda düzenlenmiştir. İşçinin işvereni tarafından haksız yere işten çıkarılması halinde, işverene karşı açtığı ve işyerinde aynı koşullar altında tekrar işe başlatılmasını talep ettiği bir davadır. İşçinin iş güvencesini korumak ve haksız fesihlerin önüne geçmek için düzenlenmiş bir yasal hak aracıdır.

İŞE İADE DAVASI ŞARTLARI

İşe iade davası açabilmek için belirli şartlar öngörülmüştür. Bu şartları sıralayacak olursak:

• İşyerinde En Az 6 Ay Çalışma

• Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi: İşçi ile işveren arasında belirsiz süreli bir iş sözleşmesi bulunmalıdır. Belirli süreli iş sözleşmelerinde, işçinin işe iade davası açma hakkı bulunmamaktadır.
• Haksız Fesih
• İşyerinde 30 veya Daha Fazla İşçinin Çalışıyor Olması
• İşveren vekili ve yardımcısı olmamak: İş güvencesi kapsamında bulunmadıklarından işe iade davası açamazlar.
• Dava Açma Süresine Uyulması: İşçi, işten çıkarıldığının kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 1 ay içinde işe iade davası açmalıdır. Bu süre, haklı fesihte 6 aydır.
• Arabulucuya başvuru

SON ÇARE İLKESİ

İş hukukunun temel ilkelerinden biri olan son çare ilkesi, işverenin iş sözleşmesini feshetmeden önce tüm alternatif çözümleri araştırmasını ve işçinin işyerinde kalmasını sağlayabilecek başka bir yol olup olmadığını değerlendirmesini gerektirir. Bu ilke, işçinin iş güvencesini korumak ve işten çıkarmaların son çare olarak görülmesini sağlamak için geliştirilmiştir.

İşverenin son çare ilkesine uyup uymadığını değerlendirmek için:

• İşverenin işçinin davranışını düzeltmesi için ona bir uyarı veya kınama yapıp yapmadığı
• İşçinin işyerinde daha az sorumlu bir pozisyonda çalıştırılmasının mümkün olup olmadığı
• İşverenin işçinin başka bir işyerinde çalıştırılmasını sağlayabilecek bir çözüm bulmaya çalışıp çalışmadığı

gibi hususlar dikkate alınır.

İşverenin elinden gelen tüm iyi niyetle davranması ve çözüm yolları araması gerekir. Eğer tüm çabalara rağmen iş akdinin devam etmesi mümkün olmuyorsa, iş akdi fesh edilebilir.

İşveren tarafından son çare ilkesinin göz ardı edilmesi halinde fesih geçersiz sayılarak işçinin işe iade edilmesi gerekmektedir.

İŞE İADE DAVASINDA ARABULUCU

İş Kanunda 0.01.2018 tarihinde yürürlüğe giren değişiklik uyarınca, işçi işe iade davası açmadan önce, fesih bildirimin tarafına tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içinde arabuluculuğa başvurmak zorundadır. Arabulucu, işçi ile işveren arasında uzlaşma sağlamaya çalışır. Uzlaşma sağlanamazsa, arabulucu tarafından ‘Anlaşamama Son Tutanağı’ düzenlenir. Tutanağın düzenlendiği tarih baz alınarak iki hafta içerisinde işe iade davası açılabilir.

İŞE İADE DAVASI NEREDE AÇILIR?

İşe iade davasında görevli mahkeme İş Mahkemeleridir.

İşe iade davasında yetkili mahkeme davalının ikamet ettiği yer mahkemesi veya işin yapıldığı yer mahkemesidir.

İşçinin çalıştığı iş yerinin bulunduğu yer İş Mahkemelerinde davanın açılması doğru olacaktır.

İŞE İADE DAVASI NE KADAR SÜRER?

İşe iade davalarında eskiden yasada öngörülen şekilde iki aylık süre içerisinde karara bağlanmasını içeren bir madde olmasın karşın işe iade davalarına arabulucu zorunluluğu gelmesi ile birlikte işe iade davasının sonuçlanmasının ne kadar süreceği hususunda net bir süre vermek mümkün olmaktan çıkmıştır. Her dosya birbirinden bağımsız dinamiklere sahip olup, davanın karmaşıklığı, mahkemenin iş yoğunluğu, dilekçe safhalarının uzunluğu, araştırılması gereken veya mahkeme tarafından kurumlardan celbi gereken belgelerin ne sürede geleceği belirsiz olduğundan net bir süre verememekle birlikte ilk derece mahkemesinin karar vermesi tahmini 1 yıl sürmektedir. Üst mahkeme olan Bölge Adliye Mahkemesine itiraz halinde üst mahkemenin karara varması 6-12 ay sürmektedir. Kararın kesinleşmesi 1-2 yıl sürebilmektedir.

İŞE İADE DAVASINDA ZAMANAŞIMI

İşe iade davası açabilmek için kanun bazı süreleri öngörmüştür. Bu süre zamanaşımı süresi değil, hak düşürücü süredir.

• Fesih bildiriminin tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içinde arabulucuya başvurmalıdır.

Hak düşürücü süre, işçinin işe iade davası açma hakkını kaybetmesine neden olacak bir süredir. Bu süre içerisinde arabulucuya başvurulmazsa ,dava açılmazsa, işçi işe iade davası açma hakkını kaybeder.

Hak düşürücü süre fesih bildiriminin işçiye tebliğ edildiği tarih itibari ile başlar.

Hak düşürücü sürelerin istisnaları vardır. Bu istisnaların gerçekleştiği durumda süre durur.

Süre durduran haller şunlardır:

• İşçinin askere gitmesi
• İşçinin tutuklanması
• İşçinin ağır hastalanması…

İŞE İADE DAVASININ SONUÇLARI

Dava Kabulü:

• Mahkeme, işten çıkarmanın haksız olduğuna karar verirse, davayı kabul eder.
• İşçi kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmak zorundadır. Başvurmadığı takdirde işveren tarafından yapılan iş sözleşmesinin feshi geçerli bir fesih olur.
• İşveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorundadır.
• İşçiyi başvurusu üzerine işveren bir ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur. Tazminat tutarını feshin geçersizliğine karar veren mahkeme veya özel hakem belirler.
• Kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için işçiye en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları ödenir.

Dava Reddi:

İşçi tarafından açılan işe iade davası usul veya esasa dayanan sebeplerle iş mahkemesi tarafından reddedilebilir. Bu durumda mahkeme işçi tarafından açılan işe iade davasını reddeder. İşçinin bu ihtimalde yargılama masrafları ve karşı taraf kendini avukat ile temsil etmişse yasal vekâlet ücretini ödemektir.  

Dava red olduğu takdirde dahi işçinin yasal olarak hak ettiği ve işveren tarafından kendisine verilmeyen kıdem, ihbar ve tüm sair işçilik alacakları dava yoluyla işverenden talep edilebilir. İşe iade davasının kaybedilmesi bu taleplerde bulunmaya engel değildir.

• Mahkeme, işten çıkarmanın haklı olduğuna karar verirse, davayı reddeder.
• Bu durumda, işçi işe iade edilmez.
• İşçiye, tazminat ödenmesi gerekip gerekmediği, işten çıkarmanın nedenine bağlıdır.
• Haklı nedenle yapılan fesihte, işçiye tazminat ödenmez.
• Haksız nedenle yapılan fesihte, işçiye kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı ödenir.